Thành phố Hồ Chí Minh vừa là đầu mối cung cấp hoa kiểng cho cả nước và xuất khẩu, vừa là thị trường tiêu thụ hoa kiểng lớn nhất nước với nhiều chủng loại phong phú, đã hình thành các địa điểm tiêu thụ, cung ứng tập trung như chợ hoa Hồ Thị Kỷ, chợ Bà Chiểu, Đầm Sen,… Đồng thời, hình thành các khu vực tiêu thụ hoa kiểng địa phương, đáp ứng nhu cầu thị trường tại các quận, huyện như: Quận 12, Gò Vấp, Thủ Đức, Bình Chánh, Củ Chi và hệ thống các cửa hàng kinh doanh hoa ôn đới.
Đến cuối năm 2015, diện tích hoa, cây kiểng trên địa bàn Thành phố đạt 2.250 ha, tăng 17,8% so năm 2010 (1.910 ha). Diện tích tập trung chủ yếu vào hoa lan, hoa mai, bonsai - cây kiểng và hoa nền. Diện tích hoa lan đạt 300 ha, tăng 57,9% so với năm 2010; sản lượng hoa lan cung ứng hàng năm khoảng 6,7 triệu chậu và 68,9 triệu cành đạt giá trị khoảng 613,9 tỷ đồng. Hoa mai đạt 550 ha, tăng 4,8% so với năm 2010; sản lượng mai cung ứng hàng năm 3,3 triệu chậu với giá trị sản lượng ước đạt 544,5 tỷ đồng. Cây kiểng, bonsai đạt 550 ha, tăng 32,5% so với năm 2010; sản lượng cây kiểng, bonsai cung ứng hàng năm đạt 940 ngàn chậu với giá trị ước đạt 189,2 tỷ đồng. Hoa nền đạt 850 ha, tăng 9% so với năm 2010; sản lượng hoa nền cung ứng hàng năm đạt 28,6 triệu chậu với giá trị sản lượng ước đạt 486,2 tỷ đồng.
Tổng giá trị sản xuất hoa cây kiểng tăng dần từ 1.257,4 tỷ đồng (năm 2010) lên 1.833,8 tỷ đồng (năm 2015). Giá trị sản xuất bình quân trên 1 ha hoa, cây kiểng đạt 800 – 900 triệu đồng/năm. Một số mô hình sản xuất hoa, cây kiểng có quy mô lớn, hiệu quả cao trên địa bàn Thành phố. Cụ thể, nhà vườn Đặng Lê Thanh Huyền, qui mô 5 ha sản xuất hoa lan tại xã An Nhơn Tây, huyện Củ Chi, lợi nhuận ước khoảng 4 tỷ đồng/năm; nhà vườn Trần Ngọc Tuyết, qui mô 3 ha sản xuất hoa lan tại xã Hòa Phú, huyện Củ Chi, lợi nhuận ước khoảng 1,8 tỷ đồng/năm; nhà vườn Nguyễn Văn Chánh, qui mô 1,1 ha sản xuất hoa lan tại xã Xuân Thới Thượng, huyện Hóc Môn, lợi nhuận ước khoảng 0,8 tỷ đồng/năm. Nhà vườn Lê Hoàng Minh Phụng, qui mô 1,3 ha sản xuất hoa mai tại phường Phú Hữu, Quận 9, lợi nhuận ước khoảng 1,8 tỷ đồng/năm; nhà vườn Trịnh Minh Tân, xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi, qui mô 7 ha sản xuất cây kiểng - bonsai, lợi nhuận ước khoảng 7 tỷ đồng/năm…
Tết Nguyên đán Bính Thân năm 2016, diện tích sản xuất hoa, cây kiểng ước khoảng 978,1 ha, tăng 15,1% so với cùng kỳ năm 2015. Trong đó diện tích hoa mai đạt 366,1 ha, tăng 31,2% so với cùng kỳ; bonsai - cây kiểng đạt 291,2 ha, giảm 0,9% so với cùng kỳ; hoa lan đạt 227,2 ha, tăng 9% so với cùng kỳ và hoa nền đạt 71 ha, tăng 7,6% so với cùng kỳ. Lượng hoa kiểng sản xuất phục vụ Tết Nguyên đán khoảng 617 ngàn chậu mai vàng (xấp xỉ cùng kỳ), 4,3 triệu chậu lan (tăng 35,9% so cùng kỳ), 6,3 triệu cành lan cắt cành (tăng 27,1% so cùng kỳ), 2,6 triệu chậu hoa nền và 1,9 triệu chậu bonsai – cây kiểng. Tổng giá trị sản lượng hoa, cây kiểng phục vụ Tết Nguyên đán khoảng 1.566,6 tỷ đồng (tăng 16,9% so với cùng kỳ). Trong đó mai vàng ước đạt 315,6 tỉ đồng, hoa lan 207,5 tỉ đồng, hoa nền 59,7 tỉ đồng, bonsai – cây kiểng các loại 950,5 tỉ đồng.
Từ kết quả trên, cho thấy hoa, cây kiểng là một trong những cây trồng có giá trị kinh tế cao, phù hợp với sự phát triển của nền nông nghiệp đô thị, góp phần tạo ra những sản phẩm có giá trị cao phục vụ đời sống tinh thần của người dân, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân Thành phố. Để tiếp tục nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm hoa, cây kiểng, phát triển du lịch sinh thái, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu; góp phần thực hiện thành công chương trình xây dựng nông thôn mới, đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; ngày 05 tháng 02 năm 2016, Ủy ban nhân dân Thành phố ban hành Quyết định số 536/QĐ-UBND về phê duyệt Chương trình phát triển hoa kiểng trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2016 -2020.
Mục tiêu đến năm 2020, diện tích sản xuất hoa, cây kiểng của Thành phố đạt 2.250 ha, trong đó diện tích hoa lan đạt 400 ha, hoa mai đạt 500 ha. Phấn đấu nâng cao chất lượng, khả năng cạnh tranh của sản phẩm hoa, cây kiểng; giá trị sản xuất hoa, kiểng bình quân đạt 1 tỷ đồng/ha/năm. 90% hộ trồng hoa lan có qui mô sản xuất từ 5.000 m2 trở lên có áp dụng cơ giới hóa (hệ thống tưới phun sương tiết kiệm nước). Lai tạo 3-5 giống lan mới từ các nguồn gen đã có (lan rừng Việt Nam và lan nhập nội ); hoàn thiện 8 - 10 quy trình nhân giống in vitro các giống hoa, cây kiểng mới. Tiến hành tạo giống hoa nền mới đột biến từ phương pháp chiếu xạ gây đột biến 3 - 5 dòng, tiến tới công nhận giống mới. Chọn tạo và phát triển các giống hoa cây kiểng mới từ các nguồn khác nhau như nhập nội, sưu tập…. Đưa vào sản xuất 5 - 10 giống hoa, cây kiểng mới phục vụ cho thị trường hoa, cây kiểng của Thành phố và các tỉnh lân cận. Tiếp tục hỗ trợ thành lập và duy trì ít nhất 70% hợp tác xã hoa, cây kiểng hoạt động có hiệu quả; trong đó, mỗi quận, huyện chủ lực có ít nhất 1 hợp tác xã hoạt động có hiệu quả.
Theo đó, Ủy ban nhân dân Thành phố giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với các Sở Quy hoạch – Kiến trúc, Sở Tài nguyên và Môi trường quy hoạch, xác định các vùng sản xuất hoa, cây kiểng tập trung cụ thể theo từng giai đoạn. Phối hợp các quận, huyện xây dựng quy hoạch chi tiết các vùng sản xuất cho từng loại hoa, cây kiểng trên địa bàn. Xây dựng và triển khai các chương trình, đề án, kế hoạch hàng năm, 5 năm đảm bảo nhiệm vụ, mục tiêu của chương trình. Chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành liên quan, các quận, huyện có sản xuất hoa kiểng nghiên cứu, đề xuất Ủy ban nhân dân Thành phố ban hành hoặc điều chỉnh cơ chế, chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển hoa, cây kiểng.
Đặng Kiệt